Mislim da nema nikoga od nas ko se nije makar negdje popeo i uživao u pogledu. Za naše područje je i karakteristično da je pogled lijep, odakle god se gleda. Mada,od svih pogleda nekako najdominantniji je onaj sa Leotara, valjda i zbog onog malog grada koji se ušančio ispod i izgleda kao na dlanu. Onda je odozgo, za fina vremena, pogled prelijep dokle god seže. A dokle stvarno seže pogled sa Leotara?
Čini mi se da nema nikoga, pogotovo kod malo starijih generacija, ko se nije popeo i na najmanje brdo u djetinjstvu ili gledao iz auta morsku pučinu sa vijugavog puta i pitao se (i druge) ono pitanje svih pitanja: a vidi li se Italija? To pitanje je u sebi nosilo koliko mistike toliko i želje da se ugleda nešto „kopnasto“ na kraju pučine, neko „pravo“ inostranstvo, a i želja da se da okvir i kraj toj ogromnoj i debeloj pučini. Avaj, velika većina nas nije ugledala tu Italiju na takav način… Dosad.
Naime, malo prije Nove godine (26. decembra 2019. god.), naš član Miloš Bodiroga je snimio ovu fotografiju sa Leotara.
Iako je i Dučić znao reći da se „sa tog brega“ za fina vremena vidi Italija, potpisnik ovih redova jeskoro cijeli život bio u zabludi da je u pitanju pjesnička sloboda i da se ne može vidjeti Italija sa naše druge strane, uglavnom iz dva razloga.Prvi je što je područje italijanskih provincija „preko puta“, tj. Pulje (Puglia) dosta nisko, bez izraženih planina i gorja. Drugi, što se Jadran prema jugu širi, pa je recimo njegova širina između Barija i Dubrovnika malo iznad 190 km (npr. udaljenost između Zadra i Ankone je nekih 150 km). Međutim, ispade zaista moguće vidjeti Italiju sa Leotara.
Ono što se na Miloševoj fotografiji vidi su obrisi Monte Gargana, planinskog masiva u oblasti Pulja, a koji se nalazi u području Fođe. Na kartama je to onaj mali, skoro poluostrvski dio koji zovu „mamuza na čizmi Italije“. Monte Gargano nije neko visoko gorje, sa par zaravnjenih vrhova iznad 1000 metara nadmorske visine od koji se ističu Monte Spinjo (MonteSpigno) sa 1010 metara i najviši Monte Kalvo (MonteCalvo) sa 1065 metara. Gargano je „uhvaćen“ pogledom i teleobjektivom tik sa desne strane od vrhova Vlaštice, kada se sa Leotara gleda u jugozapadnom pravcu.
Da bi se iskoristio povoljan period bure i čistog vazduha, Danko Karić je svojim aparatom (NikonP900) konačno uhvatio jasne obrise Monte Gargana sa Leotara, neposredno preko vrhova Vlaštice, 5. januara 2020. god. Još fotografija i video zapisa ovog „ulova“ se može naći na Dankovom Fejsbuk profilu i Jutjub kanalu:Na ovoj fotografiji se jasno uočava istočni dio Gargana sa profilisanom „izbočinom“ vrha Monte Sakro (MonteSacro)koji je visok samo 872 metra.
Sad se pitanje kako je moguće da se vidi Italija sa Leotara može i objasniti, a da ne ulazimo previše u naučne vode. Naime, da bi se stekli uslovi za dobru vidljivost više parametara igra ulogu. Tu je visina na kojoj se nalazimo, zatim visina objekta/područja koje gledamo, temperatura i vlažnost vazduha, doba dana i godine, itd. Na našem području najbolja vidljivost obično je u toku bure ili u toku vedrog dana nakon kiše. U konkretnom slučaju fotografije sa Leotara ulogu igra i doba dana i doba godine. Pokazalo se da je pogled na italijansku obalu Jadrana sa ove strane najjasniji u zimskom periodu i u toku zalaska sunca, tj. neposredno nakon, u danima kada duva bura. Razlog leži u nižem uglu sunca u zimskom periodu koji omogućava bolje ocrtavanje profila planina i planinskih vrhova sa druge strane mora. Takođe ono što ide na ruku jeste gustina vazduha iznad morske površine koja omogućava bolji prelom svijetlosti, pa zbog toga pogled kao da prati zakrivljenost zemlje i mi vidimo dalje, iza matematičkog horizonta. Približna, ali ipak prilično tačna formula za izračunavanje matematičkog horizonta je jednostavna: 3,57√xgdje je xvisina sa koje se posmatra. Po toj formuli, horizont gledan sa Leotara ka moru se nalazi na 125 kilometru vazdušne linije, tj. mjesto gdje se prividno spajaju more i nebo. Ako uzmemo u obzir standardni prelom svijetlosti, onda se ova udaljenost povećava u prosjeku za nekih 8%, tj. kalkulacije bi se trebale vršiti formulom 3,86√x, tako da je onda vidljivi horizont sa Leotara otprilike na 135 kilometru morske pučine. Prelamanje svijetlosti nam omogućava da vidimo stvari i predjele, iza horizonta, koje ne bi vidjeli da Zemlja nema atmosferu, tj. da smo u bezvazdušnom prostoru. I to objašnjava kako se sa Leotara jasnije vidi Monte Gargano, pa i oni predjeli koji su dobrano ispod 1000 metara nadmorske visine. Uz osnovnu pomoć GoogleEarth programa, može se vidjeti da je udaljenost između Leotara i Monte Spinja oko 228 kilometara. Opet uz malu pomoć formule da se izračunati koliki bi trebao biti razmak između ta dva vrha da bi teoretski bili vidljivi: D= 3,57(√h1 + √h2) gdje h1i h2 predstavljaju visinu tačke koja se gleda i visinu tačke sa koje se gleda. Kada se ubace podaci o visini Leotara (1228 m) i Monte Spinja (1010 m), dođe se do rezultata od 238,5 kilometra. Znači da podatak od 228 kilometara upada i teoretski u ovu udaljenost. I to još ne koristeći najviši vrh Gargana kao referencu. Opet, uzevši u obzir nešto kao standardno prelamanje svijetlosti i promijenimo indeks sa 3,57 na 3,86, ova udaljenost je još veća i ta dva vrha bi se mogla vidjeti i na razmaku od skoro 258 kilometara. Osim toga, na internetu se mogu pronaći stranice gdje se lako mogu izračunati razni parametri na temu „dokle pogled seže“. Jedna od njih je i https://www.metabunk.org/curve/ na kojoj je dovoljno unijeti udaljenost između dvije tačke i visinu sa koje posmatrač gleda. Jedan od interesantnih podataka koji se dobije je i GeometricHidden. U slučaju posmatranja Monte Gargana sa Leotara, bilo si skriveno od pogleda, tj. nemoguće vidjeti zbog zakrivljenosti Zemlje nekih 831 metra visine Monte Gargana. Ipak ostaje nekih skoro 230 metara vidljivih. Ako se uzme u obzir i prelamanje svijetlosti, onda je taj „nevidljivi dio“ još manji i iznosi 580 metara (RefractedHidden). Druga stranica za kalkulaciju udaljenosti horizonta je http://members.home.nl/7seas/radcalc.htm Nisu nepoznate i duže relacije i uočeni masivi preko Jadrana. Sa Biokova kada vrijeme dozvoli mogu se uočiti obrisi Gran Saso masiva u centralnoj Italiji. Visovi Apenina, a naročito masiv Sibilini, još su vidljiviji sa Velebita nakon bure i zalazaka sunca po čistom vremenu zimi, sa tim što se sa dobrim objektivnom mogu uslikati i svijetlanaselja na italijanskoj obali! Tom prilikom nastaju naročito su dobre fotografije, pogotovo Aleksandra Gospića i Borisa Kačana. Znaju se pojaviti pomalo senzacionalistički natpisi po medijima kako se po čistom vremenu jasno vide planine u Italiji, itd. Ako vrijeme dozvoljava, to nije izuzetak već pravilo odvajkada, naročito na sjevernom dijelu Jadrana. Čak su prije nekoliko dana izašle fotografije italijanske obale snimljene sa Korčule, što je dovoljan pokazatelj. Prije nekih desetak godina je kružila fotografija internetom, navodno uslikana sa planine Cincar kod Livna, a na kojoj se vide obrisi vrha Korno Grande u masivu Gran Saso, što iznosi zapanjujućih 325-330 kilometara vazdušne linije. Ipak, dosada objavljeni i fotografisani rekord u „pogledu u dalj“ tj. optičkoj vidljivosti na zemljinoj površini drži pogled „bačen“ sa 2.826 metara visokog Pik de Finestrej (PicdeFinestrelle)na Pirinejima između Francuske i Španije do vrha 3.880 metara visokog Pik Gaspar (PicGaspard)u Alpima i iznosi – 443 kilometra! Fotografiju je uslikao Mark Bret svojim Panasonikom FZ72 koji ima 60xoptički zum.
0 komentara